Wstrząs stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia chorego

Wstrząs występuje w momencie dysproporcji między zapotrzebowaniem a zaopatrzeniem w tlen poszczególnych narządów na skutek ostrej niewydolności krążenia.

Najczęstszą przyczyną wstrząsu jest niedobór krwi spowodowany krwotokiem.

Objawy wstrząsu są proporcjonalne do ciężkości i okresu działania jego przyczyny:

• szybki, płytki oddech,
• bladość i chłód skóry,
• wargi przybierają odcień bladosiny,
• bledną łożyska paznokci, po ich uciśnięciu bardzo powoli różowieją,
• chory jest niespokojny i lękliwy, drży,
• na czole występuje zimny, lepki pot,
• bardzo wysokie tętno (180-200 uderzeń na minutę).

Czynności ratujące:

• tamujemy krwawienia (jeśli jest to krwawienie zewnętrzne),
• układamy chorego w pozycji przeciwwstrząsowej (nogi uniesione na wysokość około 30-40 cm powyżej poziomu głowy),
• chronimy przed utratą ciepła,
• uspokajamy chorego,
• systematycznie kontrolujemy tętno i oddech (co 1 minutę),
• zakaz palenia oraz podawania pokarmu i alkoholu,
• nie wolno przewozić chorego przypadkowym środkiem transportu.

Ułożenie przeciwstrząsowe nie powinno być stosowane przy urazach czaszkowo-mózgowych, duszności, nagłych bólach w klatce piersiowej i nadbrzuszu.

Inną postać ma wstrząs sercopochodny (kardiogenny) spowodowany spadkiem wydajności serca.

Występuje on nieraz w trakcie długotrwałej choroby serca, a powstaje na skutek zawału serca mięśniowego lub zatoru tętnicy płucnej.

Charakteryzuje się bólem w klatce piersiowej i śmiertelną trwogą, wzmożonym wypełnianiem się żył szyjnych, pacjent odczuwa duszność, może wystąpić rzężący oddech i wydzielina przy kaszlu podbarwiona krwią. Ciśnienie krwi spada, nieraz obserwuje się zwolnienie akcji serca.

Objawy wstrząsu sercopochodnego:

• szybkie, słabo wyczuwalne tętno,
• zimna, blada skóra,
• zimny pot,
• drżenia.

Czynności ratujące:

• sprawdzamy podstawowe funkcje życiowe,
• układamy poszkodowanego z lekko uniesioną górną częścią ciała (podobnie jak w przypadku zawału serca),
• chronimy przed utratą ciepła,
• uspokajamy chorego.

Przy wstrząsie kardiogennym nie wolno stosować pozycji przeciwstrząsowej, która dodatkowo obciąży krwią niewydolne serce.