UBRANIA OCHRONNE

W Polsce znanych jest kilka typów odzieży przeznaczonej dla strażaków. Jej podział na poszczególne grupy wynika bezpośrednio z funkcji i stopnia ochrony, który ma zapewnić ubranie. O ostatecznej przydatności ubiorów przeznaczonych do wyróżnionych celów decyduje przede wszystkim konstrukcja ubrania, technologia jego wykonania oraz dobór odpowiedniego zestawu materiałów.

Ubrania ochronne można podzielić w zależności od warunków w jakich przyjdzie pracować strażakowi:

• ubrania koszarowe i robocze
• ubrania bojowe ratowniczo-gaśnicze (NOMEX, ubrania typu NOMEX, ubrania popularne)
• ubranie ochrony termicznej (ubrania żarochronne)
• ubrania ochrony chemicznej (gazoszczelne, kwaso-ługo odporne)
• ubrania ochrony radiacyjnej
• inne (ubrania dla płetwonurków, ratowników wysokościowych, itp.)

Przez wiele lat straż pożarna w Polsce jako ubrań ochronnych-specjalnych do działań ratowniczo-gaśniczych używała ubrań typu "moro". Ubiory te nie posiadały żadnych walorów ochronnych tj. zabezpieczeń przed szkodliwymi warunkami, które panują podczas gaszenia pożarów (tj. odporność na ogień, temperaturę i wodę). Wynika to głównie z konstrukcji zastosowanych tkanin. Już samo założenie, że ubrania te miały mieć charakter uniwersalny tzn. miały służyć zarówno podczas przebywania w strażnicy, jak i podczas działań ratowniczo-gaśniczych, było nie do pogodzenia. Ubrania te były wykonane z najgorszej jakości bawełny i nie różniły się zastosowaną tkaniną od innych ubrań roboczych stosowanych w przemyśle. Z myślą o bezpieczeństwie strażaków zaprojektowano i wykonano odzież ochronna do akcji przeciwpożarowej - ubranie specjalne. Ubranie specjalne dla straży pożarnej przeznaczone jest do ochrony ciała strażaka przed oddziaływaniem promieniowania cieplnego, płomieni, pary wodnej i wody. Ochrona ta nie obejmuje głowy, rąk i stóp. Materiał zewnętrzny zapewnić ma ochronę przed zapaleniem się ubrania podczas bezpośredniego kontaktu z ogniem. Ochronę termiczną ubrania stanowi zestaw wielowarstwowych części składających się z materiałów odpornych na działanie wysokiej temperatury (uodporniona bawełna taka jak: PYROWATEX, PROBAN) i włókna aramidowe takie jak: CONNEX, AELI, NOMEX, KYNOL, KERMEL.

Surowce aramidowe mają właściwości predysponujące je szczególnie do zastosowania w tym typie odzieży. Charakteryzują się one niepalnością, odpornością na żar odpornością na wykraplanie, stabilizacją wymiarów wysokiej temperaturze oraz zachowaniem parametrów mechanicznych po długotrwałym starzeniu w wysokiej temperaturze, zachowaniem stabilności wymiarów i właściwości po wielokrotnym praniu. Dodatkową ochronę termiczną osiąga się przez stosowanie podszewki, podpinki wewnętrznej albo stosowanie odzieży wierzchniej lub spodniej. Ubranie ochronne z podpinką nie zostało omyłkowo w nią wyposażone - ten element występuje celowo jako integralna część ubrania.

Powietrze zamknięte w pikowanych lub watowanych materiałach lub znajdujące się między różnymi warstwami materiału ma duże znaczenie w uzyskaniu wymaganej izolacji termicznej. Pęcherzyki powietrza powodują, że wnikanie ciepła przez ubrane jest utrudnione. Ochrona jest zmniejszona w tych miejscach, w których ubranie przylega do ciała lub jest ściśnięte przez pas taśmy. Jest to ważna informacja, ponieważ często są kupowane ubrania zbyt małe, aby zagwarantować komfort pracy i bezpieczeństwo.

Ochronę przed przenikaniem wody osiąga się przez zastosowanie izolacji przeciwwilgociowej. Izolacja taka powinna umożliwić uchodzenie pary wodnej z ubrania przez cały czas jego użytkowania, aby nie utrudniać odprowadzania potu. Wiele firm prześciga się w oferowaniu odpowiedniej odzieży dla strażaków. Przedstawiają one bogata kolekcję ubiorów podczas organizowanych wystaw i targów reklamujących nowości w tej dziedzinie. Większość handlowców oferuje ubrania nazywając je nieraz bezprawnie "NOMEXEM" chociaż ich produkty nie posiadają w swoim składzie włókna NOMEXU.

NOMEX to znak zarejestrowany przez firmę DU PONT. Na budowę materiału NOMEX składa się włókno aramidowe, odporne na wysokie temperatury i wysokowytrzymałe włókno KEVLAR. Firma DU PONT rozwinęła wachlarz mieszanek włókien, których zadaniem jest stworzenie kombinacji skutecznej ochrony i doskonałej, włókienniczej estetyki. Właściwości włókien NOMEX wpływające na wysoką odporność odzieży ochronnej wynikają z jego zachowania. NOMEX nie pali się, nie topi ani nie skrapla, zaczyna się zwęglać w temperaturach powyżej 370oC. Inaczej niż bawełny i innych włókien naturalnych, ochrona sprawność włókna NOMEX nie zależy od obróbki powierzchniowej. Na odzieży wykonanej z tego włókna można polegać, bez względu na to, ile razy ta odzież była prana. Wszystkie mieszanki z włóknem NOMEX, zalecane do stosowani, zawierają KEVLAR (temperatura zwęglenia wynosi 480oC). Mieszanka włókien NOMEX i KEVLAR otrzymała nazwę handlową NOMEX III. KEVLAR pomaga nie tylko zmniejszyć kurczliwość materiału w czasie ekspozycji na działanie wysokich temperatur, ale również zapobiega przed jego pękaniem, stąd dobrze opracowane tkaniny z NOMEX III stanowią termiczną barierę ochronną nawet wtedy, gdy są poważnie spalone. Wysoka odporność na ścieranie i rozdarcia przyczynia się do zwiększenia odporności na zużycie odzieży, co w konsekwencji gwarantuje dłuższy czasokres jej użytkowania. Ubrania wykonane z tkaniny NOMEX III można łatwo prać i czyścić chemicznie, bez konieczności ponownego nakładania wykończenia.

Wiele spośród mieszanek NOMEX/KEVLAR zawiera niewielki procent (2%) antystatycznego włókna P140 firmy DU PONT. W środowisku gazowym wyładowanie elektrostatyczne z odzieży może osiągać wystarczające rozmiary, aby spowodować wybuch. Zastosowanie włókien P140 pozwala na kontrolowanie tego zjawiska, a zastosowanie membrany pomaga ograniczyć możliwość penetracji przez szereg środków chemicznych, ze smarami włącznie. To ulepszone ubranie otrzymało nazwę NOMEX DELTA T. Oprócz tego, ze KEVLAR jest stosowany do budowy ubrań chroniących strażaka przed działaniem wysokich temperatur, jest też stosowany w wielowarstwowych izolacjach cieplnych dla celów kriotechnicznych (gdy mamy do czynienia z substancjami o bardzo niskiej temperaturze np. ciekły azot).

Wszystkie ubrania posiadają elementy odblaskowe, które w porze nocnej są 300 razy lepiej widoczne od białego ubrania. Bojowe ubrania strażackie posiadają atest CNBOP z Józefowa.